بررسی ریخت زمین ساخت و لرزه زمین ساختی گسله آستارا (باختر کاسپین جنوبی)

مجری طرح: دکتر حمید نظری 

سال: 1391 - 1396 

به طور کلی مهم ترین عارضه توپوگرافی در گستره مورد مطالعه سامانه گسلی آستارا حضور رشته کوه تالش می‌باشد، که در کنار حوضه فرو افتاده کاسپین اختلاف توپوگرافی شاخصی را در اثر عملکرد این سامانه گسلی نشان می دهد. رشته کوه تالش با روند شمالی-جنوبی در بخش ساحل غربی کاسپین ایران و آذربایجان قرار دارد که بلندای آن به 2000 متر می رسد. دامنه شرقی این رشته کوه به دلیل مجاورت با دریای کاسپین و برخورداری از رطوبت کافی، پوشیده از جنگل انبوه است. به همین دلیل فرسایش این بخش بیشتر محدود به بستر رودخانه ها و آبراهه هاست. از این رو، این بخش از محدوده دارای ریخت شناسی خشن است و شیب دامنه کوه ها بسیار تند و دارای دره های بسیار تنگ با دیواره های عمودی است. سمت غربی رشته کوه با وجود پستی و بلندی های زیاد دارای ریخت شناسی ملایم‌تری نسبت به بخش شرقی است. دامنه کوه ها دارای شیب ملایم اند. و دره ها به نسبت پهن اند که همگی به دشت اردبیل پایان می پذیرند. بلندی در پست ترین نقطه کناره دریای خزر 20 متر زیر سطح دریای آزاد است و بلندترین نقطه، در کوه حصار بلاغی، دارای بلندای 3065 متر از سطح دریا است. برپایه پژوهش‌های ریخت‌زمین‌ساختی، می‌توان‌ یکی از دلایل اصلی کوتاه شدگی تالش در سوی خاوری را مرتبط با جنبش پهنه گسلی آستارا دانست. همچنین براساس ‌این مرز می‌توان تقاطع بخش جلویی تالش و بخش باختری حوضه کاسپین جنوبی را تفسیر نمود. 
براساس پژوهش‌های ریخت‌زمین‌‌ساختی و لرزه‌زمین‌ساختی گسل آستارا توسط Kaveh Firouz et al. 2013 این گسل از دید هندسی، به‌عنوان‌ یک پهنه گسلی جنبا دارای 2 شاخه می‌باشد: 1- گسل راندگی آستارا (ATF) که در بخش پیشانی کوهستان واقع گردیده و دارای 3 پاره گسل بوده که سبب رانده شدن واحدهای کرتاسه، پالئوژن بر روی نهشته‌های آبرفتی کواترنری گردیده است. 2- گسل راستالغز آستارا (ASF) که به عنوان‌یک گسل جنبا دربرگیرنده 2 پاره گسل، در بخش باختری دشت ساحلی کاسپین جنوبی واقع گردیده است .
سازوکار راستالغز راست‌گرد گسله آستارا به‌ویژه در بخش‌های شمالی و میانی که راستای چیره سامانه گسلی بیشتر شمالی-جنوبی است شاهد نشانه‌هایی بسیار از شکل‌گیری و گسترش ساختارهای Shutter Ridge هم‌راستا با بلندی‌های اصلی تالش می‌باشیم که در پیکر چین‌های پیش‌رونده مخروطی و باریکه‌ها و پشته‌ای در برگرفته‌شده در میان پاره گسله‌های راستالغز با نرخ جنبش ناهمسان به‌سوی جنوب در حرکت می‌باشند. این جابجایی پیوسته درگذر زمان سبب تشکیل جابجایی‌های افقی تجمعی در اندازه‌های گوناگون 1500-10 متر به‌ویژه در راستای گسله ATF می‌باشد.