تحلیل ساختاری و ریزساختاری سنگ های دگرگون جنوب محلات

مجری طرح: دکتر محمدرضا شیخ الاسلامی 

همکار طرح: دکتر محمدرضا قاسمی 

سال: ۱۳۹۵ 

پهنه ی سنندج-سیرجان با راستای شمال باختری-جنوب خاوری هسته ی دگرگون کوهزاد زاگرس در ایران را تشکیل می دهد. این پهنه توسط فرورانش پوسته ی اقیانوسی نوتتیس به زیر حاشیه ی جنوبی ایران مرکزی شکل گرفته است. ناحیه محلات بخشی از این پهنه ساختاری است که در بخش مرکزی آن واقع شده است. سنگ های دگرگون این ناحیه بر پایه ی ویژگی های سنگی به شش واحد تقسیم شده اند. این سنگ ها در ابتدا تحت تاثیر دگرگونی پیشرونده تا رخساره آمفیبولیت دگرگون شده و سپس در شرایط برگشتی دگرگونی در رخساره شیست سبز را تحمل کرده اند. توده-های نفوذی گسترده ای نیز در ناحیه تزریق شده که باعث دگرگونی مجاورتی سنگ های میزبان شده اند. تحلیل ساختاری این واحدهای دگرگون حکایت از حضور چهار مرحله دگرریختی در شرایط ابتدا شکل پذیر و سپس شکننده دارد. مرحله اول دگرریختی (D1) در شرایط اوج دگرگونی باعث تشکیل چین های نسل اول و برگوارگی سطح محوری غالب شده است. این ساختارها توسط چین های باز و ریزچین های مرحله ی دوم دگرریختی (D2) فرانهاده شده اند. مرحله سوم دگرریختی (D3) با جنبش ناحیه ای و تشکیل پهنه های برش انقباضی همراه شده و تا شروع دگرریختی مرحله ی چهارم (D4) و تشکیل پهنه های برش انبساطی به طول انجامیده است. پهنه های برشی مرحله چهارم به طور تدریجی و با کاهش عمق در جریان فرایند پدیدار شدگی به گسله های عادی تبدیل می شوند. تحلیل واتنش در مراحل مختلف دگرریختی نشان می دهد که دگرریختی مرحله اول و سوم در شرایط واتنش دراز شدگی و مرحله ی دوم دگرریختی در شرایط واتنش پهن شدگی روی داده است. همچنین عدد تاوایی نمونه های میلونیتی مرحله ی سوم (1≈) نشان می دهد که دگرریختی در شرایط برش به طور کامل ساده روی داده است. دگرریختی  و دگرگونی مرحله ی اول تا سوم را می توان نتیجه ی همگرایی و فرورانش پوسته ی اقیانوسی نوتتیس به زیر صفحه ی ایران مرکزی در نظر گرفت. این رژیم فشارشی تا پالئوسن پیشین–ائوسن پسین و به عقب رانده شدن صفحه ی فرورانش که باعث کشیدگی و نازک شدگی صفحه فررانده می شود، ادامه می یابد. این رفع فشار و ایجاد کشش، دگرریختی شکل پذیر تا شکننده مرحله ی چهارم ، تزریق توده های نفوذی و تشکیل مجموعه ی با هسته دگرگونی را به دنبال دارد.