بررسی تغییرات، کاتیون ها، دانسیته و نقشه های پراکندگی عناصر در بخش شمالی و جنوبی دریاچه ارومیه و تحلیل اثر ساخت میانگذر

مجری طرح: پژوهشکده علوم زمین

سال: 1398

دریاچه ارومیه به عنوان بزرگترین دریاچه فوق اشباع نمک جهان از نظر وسعت، به دلیل عدم مدیریت صحیح منابع آبی، ساخت سدهای متعدد بر روی رودخانه های تغذیه کننده دریاچه و نیز ساخت میانگذر در معرض کاهش شدیدتر از آب و خشک شدن قرار دارد. ساخت میانگذر در کم عرض ترین قسمت دریاچه عملاً دریاچه را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم کرده است و منجر به تغییر شدید در سیستم هیدرودینامیک، مسیر جریان های دریاچه ای و نیز پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب دریاچه گردیده است. در این مطالعه اندازه گیری عمق آب به همراه اندازه گیری پارامترهای فیزیک و شیمیایی آب دریاچه (چگالی درجه حرارات، اسیدیته ، هدایت الکتریکی، مقدار کـل مـواد جامد محلول) در یک شبکه نمونه برداری سیستماتیک ۵ در ۵ کیلومتر برای آبهای سطحی و عمیق کل دریاچه در بهار سال ۱۳۹۸ انجام گرفت. نتایج حاصله نشان دهنده توپوگرافی ناهمگن همراه با سه بخش عمیق در شمال، مرکز و جنوب بستر دریاچه است. آب های عمیق دارای چگالی بالاتری نسبت به آب های سطحی می باشد. همچنین چگالی آب های بخش شمالی دریاچه به مراتب بیشتر از آب های بخش جنوبی دریاچه می باشد. با توجه به عمق کم دریاچه تفاوت زیادی بین درجه حرارت آب های سطحی و عمیق وجود ندارد. بخش جنوبی دریاچه به دلیل ورود بیش از ۸۰ درصد آب های تغذیه کننده دریاچه، دارای آب های قلیایی تری نسبت به بخش شمالی دریاچـه می باشد. هدایت الکتریکی و مقدار کل مواد جامد محلول در آب های عمیق بیشتر از آب های سطحی دریاچه است. بخش شمالی دریاچه در مقایسه با بخش جنوبی دریاچه دارای هدایت الکتریکی و مقـدار کـل مـواد جامد محلول بیشتری می باشد. همچنین جریان دریاچه ای شناسایی شده بر پایه نقشه های توزیع پارامترهای فیزیکو شیمیایی آب دریاچه نشان دهنده جریان پاد ساعتگرد در بخش جنوبی دریاچه اسـت. همچنین ورود بخشی کوچکی از جریان دریاچه ای از بخش جنوبی به بخش شمالی دریاچه با آب های چگال تر از محل پل میانگذر دریاچه پس از طی مسافت کوتاهی مستهلک شده از بین رفته و منجر به همگن شدن آب در بخش شمالی دریاچه نمی گردد. حضور میانگذر در بخش میانی دریاچه عملا دریاچه را به دو قسمت شمالی و جنوبی با سیستم هیدرودینامیک مستقلی تبدیل کرده است به گونه ای که در پروفیل تغییرات تمامی پارامترهای فیزیکو شیمیایی نقش بارز میانگذر به وضوح دیده می شود و مقادیر پارامترهای مذکور به شدت در بخش جنوبی دریاچه کاهش می یابند .