بررسی محیط تشکیل و عوامل کنترل کننده کانه زائی (تیپ کانسار) محدوده معدنی سهیل آباد در توالی افیولیتی نائین (اصفهان)، رهیافتی برای اکتشاف طلا، مس و آهن (سایر مواد معدنی موجود)

مجری طرح: دکتر سید مهران حیدری

سال: 1400

رخداد آهن- مس- طلای مورد مطالعه در 30 کیلومتری شمال شهر نائین، 5 کیلومتری روستای سهیل از توابع استان اصفهان، در ایران مرکزی و بخش میانی کمربند ماگمائی ارومیه دختر واقع شده است. این محدوده به لحاظ موقعیت ژئودینامیکی اگرچه بخشی از کمربند کوهزاد زاگرس و منطبق بر حاشیه فعال و قوسهای ماگمائی می‌باشد اما اغلب واحدهای سنگی رخنمون‌یافته در این ناحیه، مربوط به توالی افیولتی کرتاسه- پالئوسن نائین می‌باشد که در محیط کششی (ریفتی) تشکیل شده و توسط توده های نفوذی ائوسن بالائی- الیگوسن قطع شده‌اند. فازهای تکتونوماگمائی در این ناحیه، طیفی از فعالیتهای ماگمائی مرتبط با فرورانش تا برخورد را نشان می‌دهد که شرائط ایده‌آلی برای تشکیل ذخائر هیدروترمال–ماگمائی (مرتبط با توده‌های نفوذی) در این ناحیه (کهنگ، کوه‌دم، ظفرقند) فراهم نموده است.
این محدوده معدنی، با توجه به حضور و ناهنجاری مجموعه عناصری چون آهن، مس، طلا و احتمالا عناصر نادر خاکی (بدلیل حضور آپاتیت) مشخص می‌شود. کانه‌زائی‌های آهن (مس) در این محدوده به شکل رگه‌ای در درون توده نفوذی با ترکیب دیوریت- گابرودیوریت و کانه‌زائی مس- طلا به شکل رگه- رگچه در داخل مجموعه سنگهای با ترکیب اسلیت، آندزیت و بازالت متعلق به بخش روئی توالی افیولیتی رخ داده است. این رگه‌ها اغلب تحت کنترل شکستگی‌ها و گسل‌های امتداد لغز (راستگرد- چپ گرد) با راستای غالبا شمال غرب-جنوب شرق تا شرقی – غربی و ساخت و بافت‌های شکافه پرکن، توده‌ای، داربستی، برشی، نواری، کلوفرم تشکیل شده‌اند. این کانه‌زایی به لحاظ نوع دگرسانی‌های گرمابی شامل سیلیسی، آرژیلیک، سریسیتیک، آلبیتی شدن، کلسیک، اکسید آهن و پروپلیتیک یا کلریتی می‌باشد. در این بین، دگرسانی‌های سیلیسی– سریسیتی همراه با کانه زائی، دگرسانی سدیک/-کلسیک با بیشترین گسترش در منطقه در مجاورت و با فاصله از رگه‌ها و دگرسانی کوارتز- کلسیت± کلریت با فاصله رخ داده است. بطور کلی روند تکوین کانه‌زائی هیدروترمال- ماگمائی برای این رخداد را می‌توان در سه مرحله خلاصه نمود که شامل 1-رگه‌های کوارتز- مگنتیت- هماتیت- آپاتیت- سولفید (پیریت و بندرت کالکوپیریت) 2- رگه‌های کوارتز- سولفید (کالکوسیت، کالکوپیریت، کولیت و بندرت پیریت (همراه با طلا)، 3-رگه‌های کوارتز- کلسیتی با بافت پرکننده و حفرات می‌باشد. در مجموع با توجه به موقعیت تکتونیکی، محیط تشکیل نوع سنگ میزبان و رخداد کانه زائی گرمابی- ماگمائی در محدوده سهیل‌آباد می‌توان این کانه‌زائی را در قالب ذخائر هیروترمال- ماگمائی تیپ IOA بخش شمالی) و  مانتو (بخش جنوبی) که مرتبط با توده‌های نفوذی مولد آهن- مس- طلا در محیط های فرورانش هستند، در نظر گرفت.