تعیین عوامل کنترل کننده کانه زائی محدوده معدنی فتح آباد در توالی رسوبی فتح آباد (رشتخوار -خراسان رضوی) در ارتباط با اکتشاف تکمیلی آهن اکسیدی (الیژیست)، طلا و باریت

مجری طرح: دکتر سید مهران حیدری

سال: 1400

محدوده اکتشافی فتح آباد، در شمال شرق شهرستان رشتخوار از توابع استان خراسان رضوی واقع است. این محدوده از نظر زمین‌شناسی و فلززائی در نوار ولکانو پلوتونیک خواف- بردسکن در شمال پهنه گسلی درونه در زون ساختمانی ایران مرکزی می باشد. به لحاظ زمین شناسی عمده واحدهای سنگی رخنمون یافته از نوع رسوبی با ترکیب سنگ‌آهک، ماسه‌سنگ، کنگلومرا با میزان کمتری سنگ‌های آتشفشانی و آذرآواری بصورت گدازه و بین‌ لایه‌ای با ترکیب ریوداسیت و توف است. این واحدها متعلق به بازه زمانی الیگوسن تا عهد حاضر می باشد. در شمال محدوده توده‌های نفوذی با بافت گرانولار و پورفیری و ترکیب عمدتا مونزوسینیت، مونزونیت، سینیت، مونزونیت و دیوریت پورفیری رخنمون دارد که به لحاظ جایگاه تکتونیکی متعلق به محیط کششی پس از برخوردی می باشد.
عمده دگرسانی های موجود در محدوده شامل دگرسانی‌های، سیلیسی، اکسیدآهن و آرژیلیکی است. بر اساس نتایج حاصل از مطالعات دورسنجی و نیز پیجویی‌های صورت گرفته، علاوه بر رگه‌های کانه‌دار باریت، پتانسیل جدیدی از آهن اولیژیستی (اکسید آهن) در بخش جنوب، جنوب غرب محدوده شناسایی شد. این پتانسیل آهن با ابعاد حدود 100 در 500 متر بصورت ناپیوسته در ارتفاعات و در سنگ‌های رسوبی تخریبی و کربناته در امتداد پهنه گسلی با امتداد غالب شمال غرب- جنوب شرق رخنمون دارند. کانه زائی آهن در این بخش بصورت رگه- رگچه و برشی در شکستگی ها تمرکز یافته (پرکننده فضای خالی) که نشان از گرمابی بودن این ذخیره دارد. این ذخیره (آهن) از مقادیر غنی شدگی طلا نیز برخوردار است. از آنجائیکه عمده کانی این ذخیره اولیژیست می باشد بنابراین عامل اصلی کانی‌سازی در این محدوده معدنی تغییرات فوگاسیته اکسیژن محیط است؛ به طوری که آب‌های سطحی اکسیژن‌دار پس از نفوذ به اعماق و ترکیب با آب‌های ماگمایی دما بالا، درشرایط فوگاسیته بالای اکسیژن و فوگاسیته پایین گوگرد (عدم حضور کانی های سولفیدی) به تشکیل کانی اسپیکولاریت در مرحله اولیه کانی‌سازی منجر شده است. علاوه بر پتانسیل آهن در این منطقه شواهد نه چندان قوی از آنومالی طلا در امتداد ذخائر آهن وجود دارد، که نیاز به بررسی بیشتر دارد.