تأثیر مواد مادري بر خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیکی- شیمیایی و کانیشناسی خاکهاي منطقه جنوب دریاچه ارومیه (مطالعه موردي، منطقه میاندوآب)

مجری طرح: دکتر راضیه لک 

همکاران: دکتر الهام حبیبی - دکتر حسین ترابی گلسفیدی - دکتر شهلا محمودی - دکتر حمیدرضا ممتاز 

سال: 1397 

با توجه به بحران زیست محیطی دو دهه اخیر و خشک شدن بخشهایی از دریاچه ارومیه و تأثیرگذاری آن بر زمینهای کشاورزی اطراف، این پژوهش در بخشی از اراضی جنوب دریاچه ارومیه در منطقه میاندوآب انجام پذیرفت. هدف از این مطالعه رابطه خاک و مواد مادری از نظر خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، مورفولوژیکی و میکرومورفولوژیکی، نحوه پیدایش و تکامل خاکهای تشکیل شده روی مواد مادری مختلف و همچنین مطالعه منشاء، توزیع و توسعه کانیهای رسی خاک و سنگ مادر میباشد. بر روی هر سنگ مادر دو خاکرخ حفر و تشریح شد ولی از یک خاکرخ در نتایج مقاله استفاده شده است. 19 خاکرخ بر روی سنگ مادرهای متفاوت حفر شد. نمونه ها در مجموع حدود 107 نمونه خاک و 10 نمونه سنگ و 40 نمونه خاک به منظور مطالعات میکرومورفولوژی تهیه شد. نتایج ماکرومورفولوژی نشان داد خاکهای مورد بررسی در این مطالعه در ردههای اینسپتی سول و انتی سول قرار داشتند و تفاوت نوع ماده مادری در فیزیوگرافی و شیبهای مختلف بر خصوصیات فیزیکو شیمیایی خاکها تأثیرگذار است. به طوری که در اراضی شیبدار، خاکهای کم عمق با تکامل کم واقع می شوند ولی در اراضی مسطح، خاکها دارای تکامل خاکرخی بیشتر بودند. همچنین نتایج این مطالعه در بخش آهن نشان داد که بخش قابل توجهی از آهن به شکل کریستاله میباشد و میزان پایین شاخص فعالیت آهن را در انتیسول با تکامل خاکرخی کم نشان داد. با توجه به نتایج ژئوشیمی به دست آمده مشخص گردید که از نظر شاخصهای هوادیدگی شیمیایی،  شاخصهایی که فرمول آنها از نسبت عنصر غیرمتحرک به اکسیدهای متحرک استفاده شده است برای برآورد شدت هوادیدگی در منطقه مناسبتر میباشد. کانیهای رسی غالب در منطقه ایلیت، کائولینیت، اسمکتایت، کلریت، ورمیکولیت، پالیگورسکایت و کانیهای مختلط بودند. مطالعات میکرومورفولوژیک پدیده های تجمع اکسید های آهن و منگنز، محل تجمعات آهک و آرایش اجزا را مشخص کرد. خاک های واقع بر روی آهک نشان دهنده پدیده های خاکسازی پوشش ها و پرشدگی های مختلف کلسیتی می باشد. همچنین بر روی پهنههای نمکی و رسی نیز تجمعات کربنات کلسیم و نودولهای هسته دار مشاهده شد. در بیشتر نمونههای پادگانههای جوان کربنات کلسیم به صورت تجمعات لکهای میکرایتی در سنگ به صورت پراکنده قابل مشاهده هستند. علاوه بر این اکسیدهای کدر آهن در زمینه سنگ مشاهده شد که در اطراف منافذ تمرکز بیشتری نشان دادند.