ریخت زمین ساخت، هندسه و سازو کار گسله شمال قزوین

مجری طرح: دکتر حمید نظری 

سال: ۱۳۹۴ 

 رشته کوه البرز در شمال ایران با طولی حدود ۶۰۰ کیلومتر و پهنایی حدود ۱۰۰ کیلومتر، منطقه ای با دگرشکلی فعال در حاشیه جنوبی دریای خزر است. این رشته کوه شاخه ای از کمربند کوهزایی فعال آلپ - هیمالیا در آسیای غربی به - شمار می رود که دگرشکلی فعال آن ناشی از همگرایی و برخورد صفحه عربستان با جنوب اوراسیا و نیز حرکت صفحه خزر جنوبی است. منطقه البرز مرکزی از نظر لرزه زمین ساختی، منطقه ای پویا به شمار می آید که رویداد زمین لرزه های بزرگی در آن ثبت گردیده است. در این منطقه گسلهای فعال با توان لرزه زایی زیادی دیده می شوند که توالیهای رسوبی نئوژن و پلیستوسن - هولوسن را بریده و جابه جا کرده اند. عملکرد اکثر این گسلها راستا لغز چپگرد با مولفه معکوس یا راندگی است. کمربند لرزه ای بزرگی که از مدیترانه شروع شده و پس از عبور از خاور میانه به آسیای مرکزی می رسد، حاصل برخورد میان صفحه اوراسیا در شمال با صفحات آفریقا، عربستان و هند در جنوب است ( 2006 , Jackson ) ، على رغم وجود زمین لرزه های مهلک فراوان در کمربند لرزه ای البرز، تا کنون هیچ گونه شواهد محکمی در رابطه با گسلش سطحی برای زمین لرزه های تاریخی در دسترس نیست و در نتیجه ارتباط دادن زمین لرزه های کهن با گسل های شناخته شده در آن به طور قطعی امکان پذیر نیست ( 1992 , .Berberian et al ) گسله راندگی شمال قزوین در بخش جنوبی البرز مرکزی با درازایی برابر با ۸۰ کیلومتر در منطقه شمال و شمال خاوری شهر قزوین قرار دارد. شهر قزوین در بخشی از ایران قرار دارد که از دیدگاه لرزه زمین ساختی بسیار ناآرام و پرتکاپو است. این شهر بارها صحنه وقوع زمین لرزه های شدید بوده و خسارات جانی و مالی فراوانی را تا به حال متحمل شده است. از آخرین زمین لرزه ای که به گمان مسبب آن گسله شمال قزوین بوده بیش از هشت قرن می گذرد. در این مدت زمین لرزه شدیدی در این شهر به وقوع نپیوسته است. این آرامش ظاهری دلالت بر عدم وقوع زمین لرزه در آینده نیست، چرا که شواهد زمین ساختی، ریخت زمین ساختی و رویداد های زمین لرزه ای مختلف در سده های اخیر بیانگر فعال بودن این گسله و دیگر گسلهای موجود در منطقه می باشند.