نگرشی بر ماگماتیسم ائوسن، الیگوسن و نئوژن در شمال نایبندان، بلوک لوت

در بخش باختری بلوک لوت، در گستره ای از شمال نایبندان تا حوالی شهر فردوس، سنگ های آتشفشانی ائوسن، الیگوسن و نئوژن رخنمون دارند. قدیمی ترین نهشته های رسوبی ائوسن، در جنوب سه چنگی در حوالی کوه گرماب و کلات زینب رخنمون دارند که دربردارنده کنگلومرای قرمز رنگ، ماسه سنگ و شیل همراه با عدسی های پراکنده از سنگ آهک نومولیت دار هستند که به صورتی ناهم شیب برروی سنگ های رسوبی ژورسیک و کرتاسه نهشته شده اند. بر روی این نهشته های رسوبی، برش و گدازه های آتشفشانی حدواسط و اسیدی برونزد دارند که می توان گفت که در گستره شمال نایبندان، در چهار مرحله بیرون ریخته اند. گدازه های حدواسط زیرین شامل بازالتیک آندزیت، آندزیت، تراکی آندزیت و گاهی داسیت آندزیت همراه با برش و توف هستند. گدازه های اسیدی و ته نهشته های ایگنمبریتی و پیروکلاستیک زیرین ترکیب داسیت، تراکی داسیت و ریولیت را دارند. بر روی آن ها، گدازه های حدواسط بالایی جای گرفته است که به صورتی ناهم شیب و با یک وقفه زمانی نامشخص، توسط گدازه های اسیدی و ته نهشته های ایگنمبریتی و پیروکلاستیک بالایی پوشانده شده اند. فراورده های آتشفشانی الیگوسن با دگرشیبی بر روی ته نهشته های ائوسن جای گرفته اند. شامل آندزیت، داسیت آندزیت و داسیت در حاشیه جریان های آتشفشانی و ترکیب کوارتز مونزودیوزیتی و کوارتز دیوریتی در مرکز هستند. فراورده های آتشفشانی نئوژن، ترکیب و شکل متفاوتی دارند. گاهی در قاعده، دربردارنده برش و توف اسیدی هستند که در محیط خشکی ته نهشت شده اند. گاهی هم به دلیل نهشته شدن در محیط آبدار، دربردارنده توف سبز فراوانند. فراورده های حدواسط آتشفشانی ائوسن، الیگوسن و نئوژن گاهی در محیط خشکی و گاه در محیط آبدار ته نهشت شده اند. تناوبی از گدازه های آتشفشانی آندزیتی و تراکی آندزیتی همراه با برش پیروکلاستیک حاصل از انباشتگی اسپاترهای آتشفشانی، نشانگر فوران آتشفشانی با سن احتمالی پلیوسن-کواترنری در گستره شمال نایبندان است. دایک های منتج از آن، واحدهای قدیمی آتشفشانی را قطع نموده اند. 
به دلیل گستردگی واحدهای آتشفشانی اسیدی، دگرسانی قابل توجه و ماهیت سیلیس بالای این سنگ ها، دقت در پی جوئی های اقتصادی پرلیت، کانی های صنعتی و عناصر نادر خاکی توصیه می شود. گستردگی واحدهای آتشفشانی حدواسط، پی جویی اقتصادی ترکیبات دارای مس و روی را قابل اعتنا می سازد.