ردیابی منابع رطوبتی ریزش های جوی ایران از هولوسن تا اکنون

تغییرات اقلیمی از مهم‌ترین تهدیدهای طبیعت برای جوامع بشری است. مناطق خشک و نیمه‌خشک چون فلات ایران در مقابل این تهدیدات آسیب پذیرترند. برای شناسایی رفتار سامانه های اقلیمی و تغییرات آن در این نواحی بایستی دوره های بلندمدت تر اقلیمی را مورد مطالعه قرارداد تا به درک صحیحی از روند تغییر اقلیم رسید. بدین‌منظور تغییرات منابع رطوبتی ایران از دوره هولوسن تا کنون ردیابی شده است. این مطالعه در دو بخش انجام شد. بخش نخست: منابع رطوبتی زمان فعلی که با استفاده از روش مطالعات دینامیکی و سینوپتیکی و بر اساس محاسبات ریاضی انجام گرفت. محدوده مطالعاتی 128 ایستگاه سینوپتیک در سراسر کشور طی دوره 2017-1986می باشد. 6 سامانه بر اساس دو معیار 95 درصد فراگیری و بارش بیش از 10 میلی‌متر انتخاب شد. سپس داده های مولفه مداری و نصف‌النهاری باد و نم ویژه در سطوح900-700 برای محاسبه شار رطوبت و داده های ارتفاع ژئوپتانسیل سطح 500 و 1000 برای مطالعه سینوپتیکی سامانه ها از پایگاه داده ECMWF  با قدرت تفکیک یک درجه استخراج و محاسبات عددی انجام گرفت. بخش دوم: ابتدا پایگاه داده های دیرینه‌اقلیمی از اسناد و مقالات مطالعات δO18 و δC13 گرده های گیاهی، ژئوشیمی رسوبی، پذیرفتاری مغناطیسی، فون جانداران و حلقه های درختی استخراج و تحلیل شد و الگوی کلی تغییرات منابع رطوبتی از هولوسن تا کنون ارائه شد. نتایج نشان داد در اوایل هولوسن بادهای غربی رطوبت دریای مدیترانه و دریای سیاه را به ایران منتقل می کرده اند. در حالی که از هولوسن میانی تا کنون به تدریج از قدرت بادهای غربی کاسته شده و سامانه های جنوب غربی چون سودانی قوی تر شده و باعث انتقال رطوبت دریای سرخ به ایران شده اند. بدین‌ترتیب سهم منابع رطوبتی ایران با غلبه دریای مدیترانه و دریای سیاه در اوایل هولوسن به غلبه دریای سرخ، دریای عرب و خلیج عدن در حال حاضر تغییر کرده است.