لزوم نوسازی چرخه پژوهش، تجمیع و تفسیر داده‌ها و بهره‌گیری عملیاتی از ظرفیت‌های نوین به‌ویژه هوش مصنوعی در حوزه علوم زمین

لزوم نوسازی چرخه پژوهش علوم زمین و بهره‌برداری عملیاتی از داده‌ها با تأکید بر نقش پژوهشکده علوم زمین

آیین برنامه هفته پژوهش و فناوری با حضور معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و سرپرست سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، در پژوهشکده علوم زمین برگزار شد. در این مراسم، بر ضرورت نوسازی چرخه پژوهش، تجمیع و تفسیر داده‌ها و بهره‌گیری عملیاتی از ظرفیت‌های نوین به‌ویژه هوش مصنوعی در حوزه علوم زمین تأکید شد.

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده علوم زمین، مهندس وجیه‌الله جعفری، معاون وزیر صمت و سرپرست سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، در این مراسم با اشاره به جایگاه راهبردی پژوهش و فناوری در آینده اکتشافات و علوم زمین اظهار داشت: پژوهش و فناوری، محور اصلی پیشرفت در این حوزه هستند و هرگونه عقب‌ماندگی از پژوهش، منجر به خسران در تمامی ابعاد اکتشاف، تصمیم‌سازی و توسعه خواهد شد.

وی با اشاره به وجود مراکز پژوهشی متعدد در مجموعه‌های وابسته به وزارت صمت افزود: اگرچه مراکز پژوهشی متعددی فعال هستند، اما نبود هماهنگی و انسجام، مانع دستیابی به خروجی‌های مورد انتظار شده است. در این میان، پژوهشکده علوم زمین از معدود مجموعه‌هایی است که توانسته به‌صورت عملیاتی وارد حوزه پژوهش شده و نقش مؤثری در پیوند پژوهش با نیازهای اجرایی ایفا کند.

سرپرست سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور با اشاره به روند تولید داده در سال‌های گذشته تصریح کرد: در تولید داده عملکرد قابل قبولی وجود داشته، اما ضعف اصلی در تجمیع، یکپارچه‌سازی و تفسیر داده‌هاست. با ورود هوش مصنوعی به حوزه علوم زمین، ضروری است داده‌ها پس از گردآوری، به‌صورت تحلیلی و کاربردی مورد استفاده قرار گیرند و به تصمیم‌سازی منجر شوند.

مهندس جعفری با بیان اینکه رویکرد سازمان، نوسازی چرخه پژوهش و فناوری است، گفت: هدف ما ایجاد حلقه اتصال مؤثر میان تولید داده، پژوهش، فناوری و کاربردهای اجرایی در حوزه زمین‌شناسی و اکتشاف است؛ چرخه‌ای که پژوهشکده علوم زمین می‌تواند نقش محوری در تحقق آن ایفا کند.

وی همچنین به ضعف ارتباط میان دانشگاه و صنعت اشاره کرد و افزود: خروجی بسیاری از پژوهش‌های دانشگاهی به مرحله اجرا و تصمیم‌سازی نمی‌رسد و لازم است با شناسایی گلوگاه‌ها، این فاصله کاهش یابد.

تأکید رئیس پژوهشکده علوم زمین بر گذار از نقشه‌محوری به تصمیم‌محوری

در ادامه این نشست، دکتر راضیه لک، رئیس پژوهشکده علوم زمین، با تأکید بر تحول مأموریت‌های سازمان زمین‌شناسی و پژوهشکده علوم زمین، تصریح کرد: آینده علوم زمین در کشور، نه در افزایش تعداد نقشه‌ها، بلکه در ارتقای کیفیت طراحی و نقش‌آفرینی مؤثر در فرآیند تصمیم‌سازی ملی تعریف می‌شود.

دکتر لک با اشاره به تجارب کشورهای توسعه‌یافته، سازمان‌های زمین‌شناسی را بازوی علمی و تصمیم‌ساز دولت‌ها دانست و افزود: اکتشاف منابع و مدیریت مخاطرات طبیعی، دو رکن اصلی حکمرانی سرزمینی هستند و نقشه‌ها زمانی ارزشمند خواهند بود که بتوانند مستقیماً بر تصمیمات کلان اثر بگذارند.

وی تأکید کرد: نقشه نباید صرفاً محصول نهایی پژوهش تلقی شود، بلکه باید ابزاری برای پاسخ‌گویی به پرسش‌های تصمیم‌گیران و پشتیبانی از سیاست‌گذاری‌های کلان کشور باشد. مأموریت اصلی پژوهشکده علوم زمین، تبدیل داده و دانش زمین‌شناسی به ورودی قابل اتکا برای تصمیم‌سازی ملی است.

در بخش دیگری از این نشست، نقش پژوهشکده علوم زمین به‌عنوان مرجع علمی تولید دانش زمین و پیونددهنده پژوهش با سیاست‌گذاری مورد تأکید قرار گرفت و بر لزوم حضور فعال‌تر این پژوهشکده در حکمرانی علمی، توسعه پایدار و کاهش ریسک‌های سرزمینی کشور تصریح شد.

ارائه دستاوردهای علمی و فناوری‌های نوین در پژوهشکده علوم زمین

در ادامه برنامه، دکتر هاشم باقری، عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان، به تشریح کاربردهای هوش مصنوعی در تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی و تحول زمین‌شناسی دیجیتال پرداخت.

همچنین آقایان دکتر مرتضی طالبیان، دکتر افشین اکبرپور، دکتر حمایت جمالی و دکتر محمودرضا مجیدی‌فر، از اعضای هیئت علمی پژوهشکده علوم زمین، با ارائه سخنرانی‌هایی تخصصی، موضوعاتی از جمله تلفیق داده‌های علوم زمین در تدوین آیین‌نامه‌ها، ایمنی سازه‌ها در برابر زمین‌لرزه، کاربرد کدنویسی پایتون در تحلیل داده‌های ژئوشیمیایی برگه‌های ۱:۵۰٬۰۰۰ و نقش شیمی کانی‌ها در اکتشاف سیستم‌های پورفیری را بررسی کردند.

در این مراسم، از آقای دکتر محمدرضا قاسمی، عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم زمین، به‌عنوان پژوهشگر برتر با بیش از ۸۰ مقاله ISI تقدیر به عمل آمد.

تقدیر از پیشکسوتان پژوهشکده علوم زمین

بخش پایانی مراسم به تقدیر از اعضای هیئت علمی بازنشسته پژوهشکده علوم زمین اختصاص داشت؛ پژوهشگرانی که با سال‌ها تلاش علمی، نقش مؤثری در توسعه دانش زمین‌شناسی و تربیت نسل‌های آینده متخصصان علوم زمین ایفا کرده‌اند. در این بخش، از زحمات خانم دکتر منیره خیرخواه، عضو تازه بازنشسته هیئت علمی پژوهشکده علوم زمین، قدردانی شد.