رئیس پژوهشکده علوم‌زمین هشدار داد: بنادر شمال شرق دریای‌خزر به دلیل نوسان آب از رده خارج می‌شوند

به گزارش روابط‌عمومی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور،  رئیس پژوهشکده علوم‌زمین کشور در چهل و چهارمین کنگره علوم زمین با بیان اینکه در سال‌های اخیر شاهد شدت گرفتن مخاطرات طبیعی هستیم گفت: در گذشته چه دانش‌هایی داشتیم که به آن بی‌توجه هستیم و در سیستان و بلوچستان فناوری‌هایی داشتند که آبی که به ساحل می‌رسیده در پشت آن جمع می‌شد و یک نوع آبخیزداری ایجاد می‌شد و یا گودال‌هایی را حفر می‌کردند تا آب‌های سیلابی در آن جمع شوند و در شرایط لازم، آبخوان‌ها را تقویت کنند.

 به گفته دکتر راضیه لک، تکنولوژی‌هایی که در دنیا از آن سخن به میان می‌آید در گذشتگان ما در سیستان و بلوچستان استفاده می‌شد.

‌وی با اشاره به مخاطره سونامی در مناطق ساحلی، با بیان اینکه سونامی یکی از مخاطرات منطقه مکران است، ادامه داد: سونامی مرتبط با فعالیت‌های زلزله‌ای در بستر دریا است و تاریخچه سونامی‌های کشور نشان می‌دهد که احتمال زلزله‌ دوباره در بستر دریای عمان و خلیج‌فارس وجود داردکه برای مقابله به آن نیاز به مدل‌سازی داریم و بدانیم که کدام بخش‌هایی از سواحل ما بر اثر هر رخدادی مانند بالا آمدن سطح اب دریا به دلیل آب شدن یخ‌های منابع یخچالی به زیر آب می‌رو‌د.

رییس پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور رخداد توفان‌های دریایی را از دیگر مخاطرات طبیعی دانست که به دلیل تغییر اقلیم در آینده افزایش می‌یابد، تاکید کرد: طوفان گونو خسارات زیادی را به سواحل وارد کرد و به زیر ساخت‌های مناطق محروم سیستان و بلوچستان و هرمزگان در منطقه مکران ایجاد کرد.

وی ادامه داد: تحقیقاتی که ما در بستر دریای عمان داشتیم و مغزه‌گیری‌هایی که در بندر عباس و بوشهر دریافت کردیم، مشاهده کردیم که در هر دو مغزه دو قطعه بزرگ آواری در رسوبات داریم و این دو قطعه را سن‌سنجی کردیم و نتایج سن‌سنجی نشان داد که سن‌سنجی معکوس داریم، به این معنا که در ۶۹۰۰ سال قبل اتفاق عظیمی رخ داده که رسوبات ۷۸۰۰ ساله پیش را با خود آورده و موجب شده تا رسوبات ۷۸۰۰ ساله در رو و رسوبات ۶۹۰۰ ساله در زیر قرار گیرند.

وی افزود: زمانی که این داده‌ها را در همایش زمین‌شناسی هند ارائه کردم یکی از محققان گفت احتمال توفان نوح است و ما سن این رسوبات را 7900 سال قبل مشاهده کردیم.

رییس پژوهشکده علوم زمین نوسان سطح آب دریای کاسپین را از دیگر مخاطرات دانست و افزود: روند پایین رفتن سطح آب دریای کاسپین را شاهدیم و شاهدیم که چه بخش‌هایی از سواحل دریای کاسپین از رده خارج می‌شود به گونه‌ای که بنادری که در شمال شرق کاسپین، خلیج گرگان، بندر ترکمن و تالاب انزلی به دلیل پایین رفتن سطح آب که احتمال ادامه‌دار بودن آن وجود دارند، از رده خارج می‌شوند.

وی تاکید کرد: از آنجایی که دریای خزر یک دریاچه است احتمال می‌رود که سطح آب دریا ممکن است روند افزایشی یاید ولی روند بالا رفتن و پایین رفتن سطح اب خزر منجر به این شده که این حوضه آبریز را به عنوان لابراتوار نوسان آب دریایی تلفی شود.

این محقق با اشاره به روند تغییر اقلیم در کشور اظهار کرد: مناطق زیادی بودند که در گذشته سرسبز بوده و الان خشک شدند و دریاچه ارومیه نمونه ای از این مناطق است و باید در این زمینه تدبیر کنیم و بیاندیشیم که چه راهکارهایی می توان ارائه داد.

لک، خاطر نشان کرد: ما در زمینه تغییر اقلیم بانک اطلاعات تغییر اقلیم ایران را تهیه کردیم و کلیه مقالات منتشر شده در این زمینه به صورت یک بانک اطلاعاتی تهیه کردیم تا دانشمندان بتوانند از داده‌های این بانک برای تحقیقات خود بهره‌مند شوند.

وی با بیان اینکه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور از سال 80 روی موضوعات مخاطرات ساحلی و دریایی متمرکز شده، گفت: برنامه هایی از سوی این سازمان در حوضه دریای کاسپین در دستور کار است ضمن آنکه مطالعاتی برای تهیه نقشه‌هایی در لایه‌های رسوب‌شناسی و ژئوموفولوژی و ژئوشیمی در دریا و سواحل عمان و خلیج‌فارس در دستور کار این سازمان قرار دارد که این نقشه‌ها از سال 80 در حال تهیه است ولی نیاز داریم که تصویربرداری مداوم از سواحل داریم ضمن آنکه در برداشت‌های ژئوفیزیکی دریایی بسیار عقب هستیم.

لک از اجرای برنامه سه ساله سازمان زمین‌شناسی برای مطالعات ژئوفیزیک دریایی منطقه تنگه هرمز خبر داد و گفت: این تنگه به عنوان حساس‌ترین منطقه کشور، جایی است که دریای‌عمان را به خلیج‌فارس متصل می‌کند این پروژه از بستر دریا در این منطقه در دستور کار محققان این سازمان قرار دارد و از طریق آن می‌توان گسل‌های کف دریا را مشاهده کرد و می‌توان پیش‌بینی کرد که سازها در کجاها ساخته شود و نرخ رسوب‌گذاری و شکل رسوب‌گذاری را نشان می‌دهد.

رییس پژوهشکده علوم‌زمین، با اشاره به انتشار آلودگی دریایی گفت: آلودگی‌های زمین ساخت در خلیج‌فارس و دریای عمان و کاسپین بسیار ناچیز است و مطالعات ما این گفته را اثبات کرده ولی به دلیل فعالیت صنعتی و نقتی یکسری آلودگی ها را تولید و وارد دریا می کنیم.

ساخت جزایر مصنوعی در امارات

لک، یا اشاره به موضوع ساخت جزایر مصنوعی کشور امارات در خلیج‌فارس با بیان اینکه این مساله را به شورای عالی امنیت ملی ارائه کردیم، افزود: کشور امارات به بهانه اینکه مناطق ساحلی خود را با هدف توسعه گردشگری و ساخت نخل‌ها، پروژه‌هایی را در خلیج‌فارس اجرایی می‌کند و نرخ رسوب‌گذاری را در جنوب خلیج فارس افزایش می دهد و به طور هولناکی نرخ رسوبگذاری را در این منطقه افزایش داده است.

وی تاکید کرد: این امر باعث می‌شود که اکوسیستم خلیج‌فارس تحت تاثیر ایجاد ساحل و خشک کردن ساحل است ولی اهداف دیگری در آن وجود دارد که آنها با یکسری لایروب‌هایی، کلیه اکوسیستم مرجانی خلیج‌فارس را که منحصر به فرد است را از بین می‌برند و در این کشور به سرعت مناطق دریایی را خشک کردند و تبدیل به ساحل شده است.

رییس پژوهشکده علوم زمین مخاطره دیگر این منطقه را ساخت پل خلیج‌فارس عنوان کزدگفت: بین قشم و لافت برای آنکه تردد آسان‌تر شود، قرار است پلی ساخته شود و ما این منطقه را مورد مطالعات رسوب‌شناسی قرار دادیم. در بخش تنگه خوران تنها جایی است که حتی یک میلی متر در مدت هزاران سال رسوب را ترسیب نکرده  چون وقتی جزر و مد از تنگه هرمز وارد خلیج فارس می‌شود، از تنگه خوران به سمت جنگل‌های حرا می‌شود و تمام رسوباتی که با خود برده است پمپ می‌کند و رسوبات را از سمت جنگل‌های حرا به سمت خلیج هدایت می‌کند.

وی با طرح این سوال که ساخت این پل چه اتفاقی در این منطقه رخ می‌دهد اضافه کرد: داده‌های رسوب‌شناسی ما و داده‌های ژئوفیزیک دریایی نشان می‌دهد که 4 کیسون در بخش جزیره قشم ساخته شده که به محیط دریا رها می‌شوند و پلی بر روی آنها سوار می‌شود.

لک ادامه داد: حرف ما بر روی این کیسون‌ها است که موجب می‌شود آرامشی به محیط بدهد که سبب افزایش نرخ رسوبگذاری و خشک شدن جنگل‌های حرا می‌شود.