گذاری تدریجی بر تاریخ سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور "به مناسبت شصت و پنجمین سالگرد تاسیس"

گامهای نخستین آغاز به کار سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور
پیش از آغاز کار سازمان زمینشناسی بیشتر بررسیهای زمینشناسی توسط شرکت ملی نفت ایران و دیگر شرکتهای نفتی صورت میگرفت. اما با توجه به نگاه اقتصادی در حدود اکتشاف و استخراج نفت، نیاز به انجام مطالعات سیستماتیک زمینشناسی احساس شد و فکر ایجاد سازمان قوت گرفت که با همت و کوشش وزارت صنایع و معادن، قانون تاسیس سازمان در دی ماه 1338 از تصویب مجلسهای شورای ملی و سنا گذشت. هر چند که این قانون در سال 1338 به تصویب رسید اما سازمان زمینشناسی از سال 1341 آغاز به کار کرد.
در سال 1342 با پیگیریهای انجام شده که منجر به عقد موافقتنامه همکاری بین دولت ایران و سازمان ملل گردید. سازمان ملل حاضر شد 60 متخصص در رشتههای مختلف زمینشناسی در اختیار سازمان گذاشته و افزون بر آن، مبلغ 400 هزار دلار جهت تجهیز آزمایشگاهها بپردازد.
یکی از وظایف اصلی این سازمان جوان در طی برنامهای سه گامه، تهیه و انتشار سری نقشههای چهار گوشهای زمینشناسی به مقیاس 1:250.000 بود (از سال 1339 تا سال 1353).
طی 13 سال همکاریهاى فنى سازمان ملل و سازمان زمینشناسى کشور، 79 نقشه زمینشناسى تهیه شد که از این تعداد، 44 نقشه همراه با شرح نقشههاى مربوطه منتشر شد. 22 نقشه در زمان پایان پروژه در مراحل چاپ مقدماتى و یا نهایى بود و 13 نقشه در سال 1354 در حال تهیه بودند. این 79 نقشه شامل 22 چهارگوش زمینشناسى به مقیاس 1:250000 (پوششى برابر 330000 کیلومتر مربع برابر 20% ایران)، 47 نقشه به مقیاس 1:100000 و 10 نقشه کوچک مقیاس بود.
فعالیتهای سازمان بعد از پایان همکاریهای مشترک فنی با سازمان ملل متحد سرعت و رشد چشمگیری به دنبال داشت.
پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با شروع مطالعات گوناگون در حوزه علوم زمین و شروع فرآیند تولید اطلاعات پایه که در پی شناخت کمی و کیفی پوسته زمین و لایههای آن اتفاق افتاد فعالیتهای این سازمان حاکمیتی دانش محور، به سمت عمق زمین و شروع تولید اطلاعات پایه در حوزه شناسایی و کشف ذخایرمعدنی سوق پیدا کرد.
بر این اساس، وظیفه اصلی سازمان، تولید اطلاعات ملی (اطلاعات پایه زمینشناسی، اکتشافی، عمرانی، مخاطرات طبیعی و زیرساختی) است. این وظیفه از دیدگاه دادهای و اطلاعاتی در سه حوزه تولید داده، پردازش و فرآوری داده و نگهداری، انتشار و استانداردسازی داده خلاصه شده است. ساختار این فعالیتها با در نظر گرفتن وظایف بخشهای فنی مانند زمینشناسی و اکتشاف (تولیدکنندگان داده)، ژئومتیکس و آزمایشگاه (پردازش و فرآوری داده) و پایگاه داده علوم زمین (نگهداری، انتشار و استانداردسازی داده) طراحی و راهبری شده است.
سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور، با توجه به ماهیت وظایف خود به عنوان یک مجموعه حاکمیتی- تخصصی و بازوی اجرایی وزارت صنعت، معدن و تجارت در آغاز چرخه معدنکاری با در اختیار داشتن مزیتهای رقابتی مناسب از جمله بهرهگیری از توان تخصصی و نیروهای ارزشمند متخصص، دسترسی به فناوریهای روز دنیا، گستردگی مراکز فعالیتی مناسب در سطح کشور و همچنین حضور در مجامع علمی بینالمللی سعی کرده تا در ارتقای سهم بخش معدن در حوزه علوم زمین و کشف ذخایرمعدنی کشور نقش به سزایی ایفا کند. این سازمان، تولید اطلاعات پایه را در قالب دو برنامه مهم شناسایی مواد معدنی با هدف ایجاد ارزش افزوده و تولید ثروت ملی و همچنین شناسایی و پایش مخاطرات طبیعی با هدف جلوگیری از زیانهای اقتصادی- اجتماعی و هدر رفت ثروت ملی را دنبال میکند. این سازمان بیشک با در اختیار داشتن نیروی متخصص کارآمد و تجهیزات سختافزاری و نرمافزاری، در صورت داشتن منابع کافی میتواند نقش کلیدی و مؤثر داشته باشد.
این سازمان طی 65 سال سابقه و تجربه، در قالب اجرای برنامههای پنج ساله توسعهای تمامی مساحت کشور را تحت پوشش نقشههای زمینشناسی در مقیاس 1:250،000، 1:100،000، نقشههای ژئوشیمیایی 1:100،000و ژئوفیزیک هوایی 1:25.000، قرار داده و همچنین صدها پروژه اکتشاف را در قالب طرح اکتشاف سراسری (از جمله فسفات، پتاس، منیزیت، منگنز، خاکهای صنعتی، بوکسیت و عناصر نادر خاکی) اکتشاف زونهای بیستگانه اول، بیستگانه دوم، پهنههای اکتشافی در فاز شناسایی– پیجویی را اجرا کرده که از اطلاعات پایه خوبی برخوردار است.
بدون تردید عدم توجه به نقش این سازمان در تولید اطلاعات پایه برای کشور، خسارات سنگینی در حوزه تأمین مواد اولیه مورد نیاز صنایع و زیرساختهای ارتباطی و شهری کشور به دلیل بروز مخاطرات طبیعی طی سالهای پیشرو در بر خواهد داشت. این مهم، توجه جدی به تولید اطلاعات پایه و نقش آن در معدن و صنایع معدنی در تولید ناخالص ملی (در حدود 7 درصد) و همچنین جبران خسارات ناشی از رخداد مخاطرات طبیعی در کشور (در حدود 6 درصد) را حیاتی میکند.
از طرفی باید توجه داشت که عملیاتی کردن آن نیز قطعاً نیازمند تحقق و دسترسی به اصلاح جدی ساختارهای مالی و منابع انسانی متناسب با وظایف حاکمیتی از طریق تأمین منابع مالی و راهکارهای گوناگون نظیر اصلاح ساختار بودجه، امکان مشارکت مالی با بخش خصوصی و شرکتهای دولتی جهت تسریع در تهیه و تولید اطلاعات پایه و مشارکت در فرآیند اکتشاف ذخایر معدنی و تلاش در راستای جذب مشارکت سرمایهگذاران است.
طراحی و اجرای طرح تحول زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور (1400 تاکنون)
در راستای منویات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی درخصوص لزوم رسیدن به اقتصادی مستقل، بهرهگیری مناسب از منابع طبیعی و انسانی کشور و توزیع عادلانه آن و همچنین تاکید ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران و وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت در ضرورت ایجاد تحول بنیادین در بخش علوم زمین و معدن کشور به عنوان یکی از مولفههای مهم اقتصادی، اشتغالزایی و توسعهای جمهوری اسلامی ایران در سالهای پیش رو، سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور در قالب توافقنامه و برنامهای مشارکتی با سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران(ایمیدرو) و معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدام به تعریف برنامهای تحولی در بخش زمینشناسی و اکتشاف ذخایر جدید معدنی کشور کرد که پس از ماهها بررسی و تحلیل فنی در کمیته راهبردی مشترک معدنی کشور با حضور مدیران و متخصصان این بخش، استان خراسان جنوبی به عنوان اولین هدف اجرای این برنامه در سال 1400 معرفی و برنامه ریزی اجرای پروژه تحول زمینشناسی و اکتشاف ذخایرمعدنی برای آن طراحی و اجرا شد.
با اجرای موفقیت آمیز این طرح در استان حراسان جنوبی، برنامهریزی جهت اجرای هدفمند و منظم طرح از ابتدای سال 1401 بصورت رسمی آغاز شد که طی آن استانهای هدف که شامل 420 سلول اطلاعاتی در مقیاس یک پنجاه هزارم بود انتخاب شد.
این برنامه با اهداف ذیل طراحی و موفق به کسب دستاوردهایی در این خصوص شده است.
اهداف کلان:
-
توسعه مناطق کمبرخوردار و در راستای رونق بخش معدن
-
تولید اشتغال مولد با نگرش ویژه بر نیروی انسانی بومی
-
آمایش سرزمین در قالب کشف ذخایرجدید معدنی
-
افزایش بازدهی و کاهش موثر زمان تبدیل کانسار به معدن
-
تربیت نیروی انسانی متخصص بخش معدن (زمینشناسی و اکتشاف) در مناطق هدف پروژه تحول
ایجاد تحرک در بخش خصوصی (جامعه مهندسان مشاور) در حوزه زمینشناسی، اکتشاف و آزمایشگاههای علوم
زمین از طریق برونسپاری فعالیتها
اهم دستاوردهای کلان طی اجرای طرح تحول زمینشناسی و اکتشافات معدنی |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
زمینشناسی و اکتشاف
ژئوفیزیک هوایی
|
نظر شما :