f

معرفي طرح

هدف از پروژه حاضر كه اجراي آن از سوي معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي رئيس جمهور به پژوهشكده علوم زمين واگذار شده است، تلفيق و بازنگري داده هاي گوناگون در زمينه زمين لرزه و لرزه خيزي كشور و استفاده از آنها به منظور برآورد خطر زمين لرزه در كشور است.

بیشتر بخوانید...

ژئوديناميك پهنه ساختاري آذربايجان

  گستره‌ی مورد بررسي در بلوک ساختاري ارس (شمال باختري ايران) قرار گرفته است (Berberian and Yeats, 1999) . اين منطقه، در پهنه‌ی برخوردي ميان صفحه‌های ايران، عربی و قفقاز جاي داشته و درگير جنبش‌هاي ناشي از برهم کنش اين سه پهنه مي‌باشد و از این نظر از ويژگي‌هاي لرزه‌زمين‌ساختي منحصر به‌فردي برخوردار است.
واحد شمال باختري ايران به‌عنوان يکي از اجزای تشکيل‌دهنده‌ی پهنه‌ی ساختاري «حاشيه قفقاز» در بخش جنوب خاوري آن و در پهنه‌اي به‌نام فلات ترکي- ايران جاي گرفته است (شکل1-7).
در يک نماي کلي، محدوده‌ی ياد شده دربرگيرنده‌ی مناطقي از خاور ترکيه، آذربايجان، شمال باختر ايران و جنوب ارمنستان مي‌باشد. فلات ترکي- ايراني بخشي از پهنه‌ی همگرایی صفحه‌های عربی- اوراسيا مي‌باشد که با آغاز همگرايي قاره‌اي- قاره‌اي (در 13-7/10 ميليون سال پيش) و محدود شدن درياي پاراتتيس و اتصالات ميان باقي‌مانده‌هاي آن (در بين دو درياي سياه و خزر) بر اثر فرازش حاصل از آن، در ناحيه ياد شده شکل گرفته است (Van Couvering and Miller, 1971 ). از نظر ريخت‌شناختي، اين فلات ارتفاع میانگینی به ‌ميزان 2 کيلومتر دارد.
پهنه‌ی ساختاري «حاشيه قفقاز» شامل دو پهنه‌ی همگرايي شمالي- جنوبي، يکي بين صفحه‌های عربی و اوراسيا در بخش خاوري (که براساس مدل NUVEL-1 داراي نرخ همگرايي 30 ميلي‌متر در سال است) و ديگري بين صفحه‌های آفريقا و اروپا در بخش باختري (با نرخ همگرايي 10 ميلي‌متر در سال) مي‌باشد (Cisternas and Philip, 1997 ).

 

اختلاف سرعت اين دو پهنه‌ی همگرايي هم‌جوار توسط يک جابجايي راستالغز- چپ‌گرد بر روي گسله‌ی اردن (با روند شمال شمال خاور- جنوب جنوب باختر) در مرز ميان صفحه‌های عربی (در خاور) و آفريقا (در باختر) نمود مي‌يابد (شکل 7-1 ).
با باز شدن درياي سرخ در تورتونين (ميوسن بالايي، حدود 10 ميليون سال پيش) و حرکت صفحه‌ی عربی به‌سوي شمال، بلوک آناتولي (ترکيه‌ی مرکزي) به ‌سمت باختر و بلوک ايران به ‌سمت خاور شروع به ‌حرکت کرده‌اند و اين در حالي بوده که بخش مرکزي يعني قفقاز نيز در همين زمان شروع به ‌کوتاه‌شدگي و تغييرشکل ناشي از آن (چين خوردن و گسلش معکوس) نمود (Cisternas and Philip, 1997 ) (شکل 8-1 ).

شکل1-8- تکوین ساختاري شمال باختري ايران و حاشيه‌ی جنوبي قفقاز در دو مقطع زماني A) 65 ميليون سال پيش و B) 10 ميليون سال پيش. به ‌جابجايي چپ‌گرد حاصل از اختلاف سرعت همگرایی در دو پهنه‌ی همگرایی مجاور بر روي گسله‌ی اردن توجه نمایيد (Philip et al. 1989).

ادامه مطلب

 

سايتهاي مرتبط

 

بیشتر بخوانید...

طراحی و پشتیبانی : پژوهشكده علوم زمين