هندسه و جنبش‏ شناسي چين‏ خوردگي نهشته‏ هاي نيوژن گستره ماه‏ نشان

مجری طرح: دکتر محمد رضا قاسمی 

سال: 1393 

افق‏های فَراکَنِش و شکل پذیر در ترازهای پایینی سازند سرخ بالایی کمربند چین خورده میانه-ماه نشان نقش به سزایی در شیوه دگرریختی گستره بازی می کنند. به منظور شناسای  هندسه و جنبش‏ شناسی چین‏ خوردگی، تفکیک سازوکارهای چین‏ خوردگی و تعیین ژرفای فَراکَنِش، اقدام به جمع آوری اطلاعات و برداشت‏ های میدانی در گستره بین جنوب خاور شهر میانه تا شمال باختر شهر ماه‏نشان شد. وضعیت چین‏ خوردگی ها و ساختارهای این گستره به گونه‏ای ویژه از سایر ساختارهای گستره و حتی نواحی همسایه مانند البرز و سنندج-سیرجان متمایز است و به علت همراهی مواد تبخیری نرم و شکل‏ پذیر بودن مارن های سازند سرخ بالایی، الگوی چین‏ خوردگی در آن از پیچیدگی زیادی برخوردار است. رویکرد اصلی ما برای تحلیل این الگوی ساختاری پیچیده عبارت است از تهیه برش‏های ساختاری ترازمند بر پایه داده ‏های میدانی، نقشه‏ های زمین‏ شناسی و تصویرهای ماهواره‏ای. بعد از تحلیل واحدهای رسوبی و ساختارهای رشدی تشکیل شده در گستره، شش برش ساختاری AA'، BB'، CC'، DD'، EE' و FF' پیمایش و ترسیم شد. میزان کوتاه‏شدگی حاصل از دو برش AA' و DD' به ترتیب 65/46 و 05/38 درصد و با میانگین 35/42 درصد محاسبه شد. این مقدار از میزان کوتاه‏ شدگی در بخش‏ های همسایه مانند البرز و زاگرس (بین 16 تا 30 درصد) بیشتر است. علت این اختلاف میزان کوتاه ‏شدگی در آن است که دگرریختی در این گستره به صورت محلی است و تحت تاثیر عواملی مانند شیب حوضه و گسل های ژرف و لایه های کم ‏قوام موجود در سطح فراکنش گستره قرار دارد. با بررسی‏ هایی که انجام گرفت، سازوکار اصلی چین ‏خوردگی سازند سرخ بالایی در این گستره از نوع فراکنشی (decollement) و چین پیشروی گسله یا چین خم گسله (fault propagation fold or fault bend fold) است. مواد تبخیری موجود، به ویژه در پایه توالی این سازند (گچ و نمک) نقش مهمی در این چین‏ خوردگی ها دارند. بنا بر بازسازی برش‏ های ساختاری تهیه شده در این پژوهش سطح فراکنش سازند سرخ بالایی در گستره میانه-ماه نشان از 600 تا 1500 متر ژرفا دارد. به دلیل وسعت زیاد محدوده در این پژوهش و ایجاد ارتباط منطقی بین ساختارهای سطحی از داده های ماهواره ای استفاده شد. این کار به کمک روش های دورسنجی شامل آماده سازی و بارزسازی داده های ماهواره ای واضح شده ASTER و ETM+ برای تفکیک واحدهای سنگی گستره و تهیه نقشه زمین‏ شناسی اولیه صورت گرفت. برای به دست آوردن تغییرات دامنه به طول موج چین ها، تحلیل پراکندگی کنتورهای تنش و به دست آوردن درصد کوتاه‏ شدگی گستره، مدل سازی عددی بر روی یکی از برش های ساختاری این گستره (برش AA') در محیط¬های نرم افزاری ETABS، ABAQUS و MATLAB انجام شد. درصد کوتاه‏شدگی برای این برش با استفاده از مدل‏سازی در نرم‏افزار متلب در حدود 8/46 درصد به دست آمد که با محاسبات حاصل از کاربری روش باسک برای ترسیم برش ساختاری AA' (65/46 درصد) مطابقت بسیار خوبی دارد.