بررسی و مقایسه ماگماتیسم میزبان و عوامل کنترل کننده کانه زائی طلای زواریان و ساری گونای در پهنه دگرگونی سنندج- سیرجان و کمربند ماگمائی ارومیه-دختر
مجری طرح: دکتر سید مهران حیدری
همکاران: دکتر جلیل قلمقاش، مهندس تهمینه حسن زاده
سال:1399
کانسار طلا (مس) اپی ترمال زواریان، در یک مخروط آتشفشانی (استراتوولکان) درون‌قاره‌ای به سن میوسن زیرین، در بخش میانی کمان ماگمایی ارومیه-دختر واقع است. سنگهای میزبان این کانه زائی شامل مجموعه ای از واحدهای بازالتی، آندزی-بازالتی، آندزیتی، داسیتی و نیز گرانودیوریتی و تونالیتی می باشند که به صورت آتشفشانی (گدازه و آذرآواری) و توده های نیمه عمیق رخنمون یافته اند. این سنگ ها به لحاظ ترکیب دارای ماهیت کالک آلکالن و بر اساس الگوی تغییرات عناصر کمیاب و نادر خاکی (غنی شدگیLREE, LILE نسبت به HREE, HSFE و آنومالی منفی Ti,Nbو مقادیر پایین نسبت Nb/Y) ویژگی ماگماهای مرتبط با محیط فرورانش با آلودگی پوستهای را دارا می باشند. بررسی های ساختاری، به نقش کلیدی گسل های راستگرد (پهنه برشی)، به عنوان کنترل کننده حوضه های رسوبی میوسن (سازند قم) و ایجاد شرائط لازم برای کشش های محلی و خروج فعالیت آتشفشانی در این محدوده اشاره دارد. نوع دگرسانی های گرمابی و پراکندگی آن به همراه توزیع رگه های سیلیسی کانه دار در جوار و درون توده های نیمه عمیق و نیز نوع توالی کانه زائی با حضور مگنتیت، تورمالین و سولفیدهائی نظیر کالکوپیریت و پیریت به نقش سیالات ماگمائی در تشکیل کانه زائی اشاره دارند. مطالعات سیالات درگیر از کوارتزهای کانه دار در این محدوده دمای همگن سازی 220 تا 350 درجه سانتی گراد با درجه شوری بین 15-10درصد معادل وزنی NaCl را نشان می دهد.
مقایسه این کانه زائی با کانسار طلای اپیترمال ساری گونای در 230 کیلومتری شمال باختر آن در پهنه سنندج-سیرجان، اگرچه به تشابه هائی نظیر نوع کانه زائی، سنگ میزبان آتشفشانی، نوع دگرسانی های مرتبط با توده، روند کانه زائی اشاره دارند. اما اختلاف هائی از قبیل نوع ترکیب و سن ماگما، آلکالینیته، شوری سیال کانه دار، نوع کانه های فلزی همراه، حجم فعالیت ماگمایی، میزان فرسایش، با تکوین ساختاری پهنه برشی از میوسن زیرین تا میانی و افزایش نقش سیالات جوی و اختلاط آن با سیالات ماگمائی مرتبط می باشد. به عبارت بهتر تکوین ماگمائی فازهای ماگمائی میوسن زیرین و میانی در این مناطق در ارتباط با تکوین پهنه های برشی راستگرد و ایجاد کشش های محلی در فازهای کوهزائی و بویژه پس از برخورد می باشد.
