بررسی تغییرات آلودگی فلزی در بخش شمالی خلیج فارس با استفاده از رویکرد ایزوتوپهای پایدار و ژئوشیمی

مجری طرح: دکتر راضیه لک 

همکاران: دکتر محسن مغربی - دکتر عبدالرضا کرباسی - دکتر روحالله نوری - دکتر مسعود صدری نسب 

سال: ۱۳۹۷ 

 نشانه هایی از شرایط گذشته در کره ی زمین را می توان از روی مغزه های یخی ، جزایر مرجانی، حشرات ، درختان و یا رسوبات دریایی شناسایی و بازسازی نمود. در این بین، رسوبات دریایی به عنوان یکی از بهترین ابزارها در بازسازی شرایط اقلیمی ( مثلاً دما و یا رطوبت ) در کره ی زمین شناسایی می گردند. در این پژوهش به منظور شـنـاسـایی وضعیت آلودگی و شاخص دما در بخش شمالی خلیج فارس در ابتدا دو مغزه ی رسوبی که در سال ۲۰۰۸ میلادی توسط سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی ایران حفاری شده است به طول ۱۴/79 متر در ساحل بوشهر ( طول 50 درجه و ۵۲ دقیقه شرقی و عرض ۲۸ درجه و 59 دقیقه شمالی ) و ۱۰/۰۹ متر در ساحل بندرعباس ( طول 56 درجه و 6 درجه شرقی و عرض ۲۷ درجه و ۷ دقیقه شمالی ) تهیه شـده اسـت. در ادامه پس از آماده سازی مغزه های رسوبی، ۹ نمونه رسوبی از مغزه ی رسوبی بوشهر و ۱۳ نمونه رسوبی از مغزه ی بندرعباس به منظور تعیین سن با استفاده از روش ایزوتوپ کربن ۱۴ به آزمایشگاه پو زنان در کشور لهستان و ۲۱ نمونه از مغزهی رسوبی بو شهر و ۲۴ نمونه از مغزه ی رسوبی بندرعباس به منظور تعیین نسبت ایزوتوپ های پایدار اکسیژن 16 و ۱۸ به آزمایشگاه هچ در کشور کانادا ارسال شد. همچنین در ۳۲ افق در مغزه ی رسوبی بوشهر و ۳۷ افق در مغزه ی رسوبی بوشهر، غلظت کل عناصـر فلزی اندازه گیری گردیده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که سن افق نهایی مغزهی رسوبی بندرعباس به 9660 سال قبل و مغزه ی رسوبی بوشهر به 15600 سال قبل بر می گردد. همچنین نرخ رسوب گذاری متوسط دریا، در بندرعباس برابر با 0/66 میلی متر در سال و در بوشهر برابر با ۱/۰۴ میلی متر در سال بوده است. همچنین نرخ رسوب گذاری در هر دو مغزه ی رسوبی در لایه های فوقانی کمتر از لایه های تحتانی می باشد. بررسی غلظت عناصر فلزی در بخش شمالی نشان می دهد که غلظت عناصر فلزی به جز کل سیم، سدیم ، نیکل و استرانسیم در بخش شمالی خلیج فارس کمتر از حد استاندارد شیل می باشـد. افزایش غلظت عناصر کلسیم و سدیم در بخش شمالی خلیج فارس نشانه ای از دیرینه فعالیت های بیولوژیک و یا تبخیر زیاد آب در این ناحیه باشد. مقایسه تغییرات دمایی محاسبه شده در دوران زمین شناسی هولوسن در بخش شمالی خلیج فارس با روند دمایی خلیج فارس در 40 سال گذشته نشان می دهد که نرخ افزایش دمای خلیج فارس در 40 سال گذشته (۰/۴ درجه سانتی گراد در چهل سال گذشته) بیشتر از نرخ تغییرات دمایی محاسبه شده در کل زمان مورد بررسی در این ناحیه می باشد. همچنین پیش بینی دمای آینده نشان می دهد ، دما در یک بازه ی زمانی 500 ساله در هر دو مغزه ی رسوبی افزایش سپس کاهش و در ادامه دارای نوسانات موضعی می باشد. بی شینه ی دمای پیش بینی شده در مغزه رسوبی بوشهر برابر با ۳۰/۲ درجه سانتی گراد و در دو مغزه ی رسوبی بندرعباس برابر با 31/6 درجه سانتی گراد می باشد.