بررسی پتروژنز و ژئوشیمی آتشفشان بزمان

مجری طرح: دکتر جلیل قلمقاش 

سال: 1395 

آتشفشان بزمان مانند تفتان و کوه سلطان مرتبط به زون کمان ماگمایی مکران - چگای با روند شرقی - غربی می باشد. این زون در جنوب شرقی ایران واقع است و تا جنوب غربی پاکستان ادامه دارد. بر پایه مطالعات صحرایی سنگهای این آتشفشان در دو گروه سنگ های آتشفشانی نئوژن و سنگهای آتشفشانی کواترنزی تقسیم بندی شده است واحدهای سنگی موجود در نقشه زمین شناسی بزمان که در این پژوهش تهیه شده است شامل واحد Ngv بازالت، بازالت آندزیتی و آندزیت، واحد آندزیت Ngt، واحد Ngd کوارتزاندریت، واحد Qt آندزیت ولینیک کریستال توف آندزیتی ، واحد Qa1 آندزیت ، بازالت آندزیتی ، آندریت بازالتی ولیتیک کریستال توف آندزیتی ، واحد Qa2 آندریت تا تراکی آندزیت و بازالت آندزیتی واحد Qig بازالت آندزیتی ، واحد Qa3 آندزیت بازالتی ، الیوین بازالت و بازالت آندزیتی می باشند. آندریت ها عمدتا از کانی های پلاژیوکلاز ، آمفیبول ، بیروکسی و کوارتز تشکیل شده اند. بافت های مشاهده شده در آنها عمدتا پورفیریک ، میکروپورفیریک و سری ایت هستند. ترکیب پلازیو کلارها بطور عمده آندرین و الیکو کلار است . پیروکسن ها با گسترش کم و اندازهای متوسط تا ریز دیده می شوند کوارتز بصورت جزئی و به اشکال شکل دار و نیمه شکل دار دیده می شوند. خمیره از کانی های دانه ریز آمفیبول و پیروکسن، میکرولیت پلاژیوکلاز، شیشه و کانی های اُپاک تشکیل شده است. سنگ های  بازالتی عمدتا دارای کانی های پلاژیوکلاز پیروکسن و گاه الیوین هستد . بافتهای مشاهده شده در آنها عمدتا پورفیریک ، میکروپورفیریک و سری آیت است . ترکیب فنوکریست های پلاژیوکلازها عمدتا لابرادوریت ومیکرولیتهای خمیره آندزین است . پیروکسنها با اندازهای درشت تا ریز دیده می شوند . کانیهای آلیوین بعضی از نمونه ها دیده می شود . خمیره از کانیهای دانه ریز پیروکسن ، میکرولیت های پلاژیوکلاز ، شیشه وکانیهای آپاک تشکیل شده است / 8 po TSCO ↑ A PH be Acrobat Reader DC نمونه های بیرو گلستیک مطالعه شده عمدتا ازکانی های آمفیبول ، پلاژیوکلاز ، آپاک و قطعات سنگی آندریتی تشکیل شده اند که در بعضی قسمت ها حالت سکسکی نشان می دهند . این نمونه هادارای خمیره ای دانه ریز می باشند . این خمیره یا از ذرات ریز غیر قابل شناسایی و یا از کانی های ریز تشکیل شده است و گاه حالت جریانی نشان می دهد . نامگذاری بتروگرافی و شیمیایی نمونه ها عموما مطابقت قابل قبولی را نشان نمی دهند تعدادی از نمونه ها که در نامگذاری پترو گرافی دارای اترکایت آندزیتی میباشد. در نامگذاری شیمیایی مخصوص عناصر اصلی در محدوده ریولیت و داسیت قرارمی گیرند که احتمالا به خاطر وجود خمیره دانه ریز و تهان بلور و در نمونه هایی فرایند سیلیسی شدن می باشد . سنگهای آتشفشان ماهیت کالک آلکالن تا تولانیتی دارند . منشاء تشکیل دهنده آنها می تواند هم فلوگوییت - اسپینل لرزولیت و هم فلوگوبیت گارنت لرزولیت یا مخلوطی از آنها ، با درصد بیشتری از رخساره اسپینل باشد . سنگهای آتشفشانی نئوزن و کواترنری ، دارای الگوهای توزیع عناصر نادر خاکی مشابه هستند . این الگوها ، غنی شدگی LREE نسبت به HREE را نشان می دهند که نشانگر منشاء ماگمای اولیه آتشفشان بزمان ، از یک گوشته عنی از عناصر ناسازگار است. نمودارهای چند عنصری عادی سازی شده براساس ترکیب گوشته اولیه ، عنی شدگی عناصر LILE نسبت به عناصر HFS و آنومالی منفی عنصر ND را نشان می دهند . وجود آنومالی منفی عنصر ND در سنگهای آتـفیان می تواند نشانگر تشکیلی آنها در محیط فرورانش باشد ماهیت تولائیتی تعدادی از نمونه های بزمان ، نشانگر نزدیکی بزمان به گودال فرورانش می باشد. عمده نمونه ها در محدوده حوضه کالکو الکالی قوس قرار می گیرند و این خوضه کالکوالکالی مربوط به قوس آتشفشانی درون قاره است نگهای انفشانی نفتان و کوه سلطان ترکیب داستانی، آندزیتی و آندزیت بازالتی دارند و مطابقت قابل قبولی را از نظر خصوصیات سنگ شناسی و موقعیت رئودینامیکی با آتشفشان بزمان نشان میدهد.