تحلیل مورفومتریک و ریخت زمین ساختی ساختارهای فعال در زاگرس مرکزی

مجری طرح: دکتر حمید نظری 

سال: 1397

پژوهش پیش روی در گستره ی فارس و در پهنه ی ساختاری زاگرس چین و گسل خورده محدود به مختصات جغرافیایی 27°N- 50°E , 31°N- 54°E با هدف بررسی، همسان سازی و به روز رسانی گسله ها و ارتباط ساختاری آنها با چین خوردگی و تاقدیس های منطقه به انجام رسیده است. حد شمالی این پژوهش گسله جوان زاگرس با راستای NW-SE و حدهای تقریبی خاوری و باختریی آن گسله رازک و سامانه گسلی قطر- کازرون در نظر گرفته شده است.
در این مطالعات که بر پایه داده های از پیش موجود استوار می باشد سعی بر استفاده گسترده از تمامی داده‌های منتشر شده چون نقشه های زمین شناسی در مقیاس های 1:250000 و 1:100000 ، داده های رقومی ارتفاعی SRTM با دقت مکانی 90 و 30 متر، تصاویر ماهواره ای Land sat , SPOT با دقت 15 متر و همین طور داده های رقومی توپوگرافی 1:25000 بوده است.
بهره گیری از نرم افزارهای تخصصی چون Envi , Mrsid , Global Mapper , ER Mapper , Arc GIS امکان مشاهده و نمایش بهتر داده ها را با توجه به نیاز پروژه فراهم آورد.
در گام نخست این پژوهش با هدف تعیین بررسی تقارن و عدم تقارن تاقدیس ها از بیش از 160 برش توپوگرافی عمود بر راستای چین خوردگی ها انجام شد که حاصل آن رده بندی چین ها در سه رده A,B,C مز باشد.
از آنجاکه ساختارهای تاق گون نامتقارن را می توان نتیجه ای به کارکرد گسلش پنهان و یا گسله ای با تظاهر سطحی در پای یال با شیب تند دانست، سوی شیب گسله ی احتمالی در زیر این ساختمان ها از جمله نتایج این بخش از مطالعات می باشد.
دقت تصاویر استفاده شده امکان مشاهده خطواره های منطبق بر ساختارهای گسله را فراهم می آورد. جابجایی های افقی و عمودی در راستا و در دو سویی گسله از جمله ضرایب ریختاری است که به همراه عناصر دیگری چون شیب توپوگرافی، شیب صفحه گسله و ... برآورد هندسه و سازوکار گسله را امکان پذیر می نماید که به تفصیل در فصل دوم و چهارم از گزارش ارائه شده است. روش و راهبرد اجرای پژوهش شامل بهره گیری از داده ها و نرم افزارهای مورد نیاز به تفضیل با ارائه مثال هایی در بخش مربوط به روش ها و متدولوژی ارائه گردیده است.
نتایج این پژوهش در قالب 4 برگه نقشه در مقیاس 1:800000 و یک جلد گزارش با عنوان " به روز رسانی و تعیین هندسه و سازوکار گسله های زاگرس مرکزی  با استفاده از  داده های از پیش موجود " و 377 رویه ارائه شده است که بی گمان کنترل صحرایی داده های استنتاج شده نقش به سزایی در راستی آزمایی و تصحیح این داده ها خواهد داشت.
سامانه گسله های اصلی گستره ی فارس در دو راستای چیره شمال باختری- جنوب خاوری و راستای تقریبی شمالی- جنوبی به نقشه درآمده اند. برای هر گسله داده هایی از عناصر هندسی چون شیب صفحه گسله و امتداد آن و عناصر سازوکاری آن چون زاویه بردار لغزش و نوع سازوکار محاسبه و ارائه شده است.
سامانه های گسلی یاد شده با توجه به نوع داده های پشتیبانی کننده و مرجع در سه رده تحت عنوان 1) گسله های که با همه داده های بدست آمده از انتشارات از پیش موجود در برش های توپوگرافی ترسیم شده در طی این مطالعات با فرض اولویت دهی بر گسله های ارائه شده در نقشه های زمین شناختی که مستدل بر داده ها و مشاهدات صحرایی می باشند. 2) گسله هایی که با دو نوع داده ی یاد شده پشتیبانی می شوند و در نهایت رده ی 3 که نشانگر گسله هایی است که فقط از روش برش های توپوگرافی و تعیین عدم تقارن ساختار چین ها بدست آمده اند.
بی گمان درازای گسله در پتانسیل حرکتی آنها نقش آشکاری دارد، از این رو در این پژوهش نیز از این دیدگاه به گسله ها پرداخته شده و آنها را به سه دسته عمومی گسله های با درازای کمتر از10 کیلومتر، گسله های با درازای 50-10کیلومتر و در پایان گسله هایی با درازای بیش از 50 کیلومتر تقسیم بندی شده اند که نتایج این رده بندی نیز در جداول مربوط به داده های گسله به روشنی به نمایش درآمده است.