تحلیل رخساره و زمان نهشته های کواترنری شبه جزیره بوشهر

مجری طرح: دکتر حمید نظری

همکاران: مهندی محمد علی شکری - مهندس آرام فتحیان  

سال: 1397 

کواترنری مهمترین دوره اخیر زمانی از تاریخ زمین شناسی زمین است که از حدود  2 میلیون سال پیش آغاز شده و تا حال حاضر ادامه دارد. کواترنری به دو بخش پلئیستوسن و هولوسن تقسیم می گردد. پلئیستوسن از  2 میلیون سال پیش تا 10000 سال پیش به طول انجامید که شامل تناوبی از دوره های یخچالی و بین یخچالی است. هولوسن بازه زمانی 10000 ساله را پوشش میدهد و با دوره نسبتا گرم پس از یخچالی تا به امروز مشخص می گردد. به طور کلی  سن نهشته های کواترنری موجود در منطقه مورد پژوهش، در بازه زمانی پلئیستوسن پایانی و هولوسن پایانی(500سال اخیر) قرار دارد. 
بر پایه ترکیب، مورفولوژی و شاخصه های خاکهای کواترنری موجود در منطقه، و ویزگیهای زمین شناختی و مورفولوژیکی، نقشه زمین شناسی کواترنری در مقیاس 1:100000 در بردارنده 13 واحد می باشد که بر روی نقشه به شرح زیر نمایش داده شده اند : نهشته های آبرفتی شسته شده عهدحاضر (واحد1)،  نهشته های منطقه جزر و مدی (واحد2)، نهشته های بادزنهای آبرفتی (واحد3)، نهشته های دشت سیلابی (واحد4)، نهشته های دریاچه ای و پلایا (واحد5)، نهشته های بادی (واحد6)، نهشته های ساحلی دریایی (واحد7)، نهشته های سوپراتایدال زون (واحد8)، نهشته های آبرفتی (واحد9)، نهشته های بازنهای آبرفتی قدیمی (واحد10)، نهشته های دشت سیلابی قدیمی (واحد11)، نهشته های آبرفتی قدیمی(واحد12)، نهشته های کربناتی برخاسته ساحلی (واحد13).
بر پایه بازدیدهای میدانی انجام شده چندین عارضه ژئومورفولوژیکی همچون: خور، منطقه آبهای کم عمق سابتایدال، دلتاهای جزری، لاگون، زمینهای باتلاقی و نمکی(سبخا) و تراسهای دریایی در منطقه مشاهده گردید.
به طور کلی سن نهشته های کواترنری در منطقه مورد مطالعه، در بازه زمانی پلئیستوسن پایانی تا هولوسن پایانی قرار دارد. به منظور تعیین سن نهشته های کواترنری، 26 چاهک اکتشافی در منطقه حفر گردید و تعداد 33 نمونه لومینسانس و 8 نمونه کربن برداشت گردید.
بیشترین بخش منطقه مورد مطالعه از نهشته های پلایا تشکیل شده است. مشخصات رسوبات موجود در چاهکهای اکتشافی حفر شده بهترین شاهد برای اثبات این موضوع می باشند. بر پایه مشخصات نهشته های موجود در چاهکهای حفر شده، نهشته های تبخیری، کالیچ و ژیپس در آنها مشاهده گردید. به نظر می رسد که بخش عمده این منطقه رسوبات پلایاست که برخی اوقات توسط سیلابها و نهشته های آبرفتی پوشیده می شود. بر اساس نتایج آنالیزهای XRD انجام شده، رسوبات موجود در دیواره برخی از چاهکها حاوی کانیهایی از قبیل کلسیت، هالیت، دولومیت و کانیهای رسی همچون کلریت، ایلیت، کائولینیت و مونت موریلونیت می باشند. وجود کانی ایلیت در آنالیز نمونه ها که کانی رسی شاخص محیطهای دریاچه ای است بسیار حائز اهمیت می باشد که خود بیانگر این مسئله است که بخش وسیعی از منطقه مورد مطالعه پوشیده از آب بوده است.